خواجه‌نصیرالدین زبان فارسی را از زبان کوچه و بازار به زبان علم تبدیل کرد / وقتی شاگردان متوجه کار استاد نشدند!

نجفقلی حبیبی با بیان اینکه تمام علوم مطرح در زمان خواجه نصیرالدین طوسی به زبان عربی بوده و خواجه در تمام این علوم اقدام به نوشتن رساله‌ای به زبان فارسی کرده، معنای این کار را احیای علم در زبان فارسی دانست.

به گزارش مبلغ دکتر نجفقلی حبیبی استاد فلسفه اسلامی در مصاحبه ای که به مناسبت 5 اسفند روز بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی و روز مهندس با مبلغ انجام داده است به نقش بسیار مهم اما فراموش‌شده‌ی خواجه نصیراادین طوسی در توسعه علمی ایران و جهان اشاره کرد. به گفته وی کار اصلی در ورود زبان فارسی به علوم و فارسی‌نویسی در علم توسط این حکیم و دانشمند بزرگ ایرانی انجام شده است.

دکتر نجفقلی حبیبی در ابتدای سخنان خود گفت: یکی از مهمترین کارهای خواجه نصیرالدین طوسی که کمتر به آن دقت می‌شود ترویج زبان فارسی است. وی با بیان اینکه تمام علوم مطرح در زمان خواجه به زبان عربی بوده است و خواجه در تمام این علوم اقدام به نوشتن رساله ای به زبان فارسی کرده است، معنای این کار را احیای علم در زبان فارسی دانست. به گفته این استاد باسابقه دانشگاه، خواجه نصیرالدین طوسی اغلب کتب خود را در علومی مانند ریاضیات، هندسه، نجوم، فلک شناسی، عرفان و فلسفه … به زبان فارسی نوشته است. مثلاً در منطق کتاب اساس الاقتباس را نوشته است که شبیه یک دوره منطق شفاست و تفاوت آن این هست که به زبان فارسی است. همچنین کتاب اوصاف الاشراف در عرفان، اخلاق ناصری در سیاست و اخلاق هم به زبان فارسی است و غیر از آن ده ها رساله کوچک و بزرگ دیگر در علوم مختلف توسط وی به زبان فارسی نوشته شده است.

برنده کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در دوره های گذشته گفت: به نظر می رسد که خواجه نصیرالدین تعمداً در زمانه خاص خود در دوره هلاکوخان و مغولها خواسته است که بیشتر آثار خود را به زبان فارسی بنویسید. البته وی کتبی به زبان عربی مانند شرح اشارات ابن سینا هم دارد ولی تعمد وی در نوشتن آثار علمی به زبان فارسی قابل توجه است که آن هم در دوره ای انجام شده است که زبان علم، عربی بود.

به اعتقاد وی نسل کنونی کشور باید به این کار خواجه نصیرالدین طوسی توجه نماید و آن را دامه دهد چرا که وی علوم را وارد زبان فارسی کرد و زبان فارسی را از زبان محاوره ای و بازار به حوزه علوم کشاند که کار خیلی سختی است. بعد از وی هم امثال بابا افضل کاشانی روش وی را ادامه دادند ولی خواجه به عنوان نماینده تفکر ابن سینا، نقش اصلی را در این زمینه ایفا کرده است و قبل از وی، فارسی نویسی در علم، خیلی رواج نداشته است. البه ابن سینا این کار را شروع کرده بود ولی توسعه آن توسط خواجه نصیر انجام شد. وی با بیان اینکه متأسفانه برخی از شاگردان خواجه متوجه هدف خواجه از فارسی‌نویسی در علم نشده بودند و آثار وی به زبان فارسی را دوباره به زبان عربی ترجمه می کردند.

وی در ادامه سخنان خود تأکید نمود به دلیل گستردگی بیشتر زبان فارسی از لحاظ جغرافیایی و جمعیتی در ایران بزرگ، بدین ترتیب خواجه توانست کاری کند که علوم مختلف در تمدن اسلامی در گستره بیشتری منتشر شود.

این استاد دانشگاه در مورد ابداع علم کلام توسط خواجه نصیرلذین طوسی گفت: خواجه با نوشتن رساله های متعدد در حوزه منطق و فلسفه توانست مبانی معارف دینی را استدلالی کند و با کتبی مانند تجریدالاعتقاد روش تفکر دینی را توسعه داد و بتفکر در توحید، نبوت و امامت و … را تقویت نمود که تا قبل از وی این امر، جدی نبود. نجفقلی حبیبی در پایان با بیان اینکه خواجه نصیرالدین طوسی با پاسخ به انتقادات شدید فخر رازی به کتاب اشارات ابن سینا که اخرین کتاب بن سینا بوده است، از فلسفه ابن سینا دفاع کرد و به نوعی فلسفه ابن سینا را زنده کرد.